สงกรานต์นี้ อย่าพลาดโอกาสดี "รดน้ำ ดำหัว" ผู้ใหญ่ สุขใจ ได้พร

สงกรานต์นี้ อย่าพลาดโอกาสดี "รดน้ำ ดำหัว" ผู้ใหญ่ สุขใจ ได้พร


"สงกรานต์ 2568" นี้ ใครได้หยุดยาว กลับบ้านเจอพ่อแม่ ญาติผู้ใหญ่ อย่าลืม "รดน้ำ ดำหัว" ธรรมเนียมดีดี ที่มากับ "เทศกาลสงกรานต์" สืบสานกันมายาวนาน นั้นเพื่อแสดงความเคารพ ขอบคุณ และขอพรจากผู้ใหญ่

ด้วยการนำน้ำอบ กลิ่นหอม โรยด้วย ดอกไม้อย่างดอกมะลิ รินลงบนมือ พร้อมคำขอขมาหากเคยล่วงเกิน และขอคำอวยพร ถือเป็นการเริ่มต้นปีใหม่ไทย อย่างอบอุ่น และเป็นความเป็นสิริมงคลตลอดทั้งปี รับรองได้ทั้งพร ได้ทั้งใจจากคนที่เรารัก และเคารพแน่นอน

แม้บางคนอาจรู้สึกว่า "เชย" หรือ "โบราณ" แต่หากได้เข้าใจความหมายของ "สิ่งเรียบง่ายแต่ลึกซึ่งนี้" อาจทำให้หลายคน อยากกลับไปรดน้ำขอพร พ่อ แม่ หรือ ผู้สูงอายุในบ้าน เก็บโมเมนต์ที่อบอุ่น และมีคุณค่าทางใจ นี้ไปอีกตลอดปี แล้ววิธีการรดน้ำ ต้องทำอย่างไรบ้าง

กิจกรรมที่คนไทยนิยมทำและสืบสานกันมา ในวันสงกรานต์ 2568

ในวันสงกรานต์ ใครที่ไกลครอบครัว ทำงานต่างจังหวัด ก็จะถือโอกาสนี้เดินทางกลับภูมิลำเนาเพื่อฉลองวันปีใหม่ไทยกับครอบคัว นอกจากนี้ยังกล่าวคำอวยพร "สุขสันต์วันสงกรานต์" ให้แก่กัน กิจกรรมที่นิยมทำและสืบสานกันมา มีอะไรบ้าง

1.  ทำบุญตักบาตร เริ่มปีใหม่ไทยด้วยการทำบุญ เสริมสิริมงคลให้ชีวิต และ อุทิศส่วนกุศลนั้นแก่ผู้ล่วงลับไปแล้ว
    
2.  สรงน้ำพระ รดน้ำพระพุทธรูป เพื่อความเป็นสิริมงคลและเป็นการชำระจิตใจให้บริสุทธิ์ ตามความเชื่อโบราณ การสรงน้ำพระเป็นการแสดงให้เห็นถึง การเคารพและสักการะต่อ พระพุทธศาสนา เป็นการเริ่มต้นสิ่งที่เป็นมงคลในวันปีใหม่
    
3.  การรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ แสดงความเคารพ ขอพรจากพ่อแม่ ญาติผู้ใหญ่ เป็นสัญลักษณ์ของความกตัญญู แสดงความเคารพ ขอพรจากพ่อแม่ ญาติผู้ใหญ่ เป็นสัญลักษณ์ของความกตัญญู
    
4.  ขนทรายเข้าวัด ภาคเหนือนิยมขนทรายเข้าวัดเพื่อเป็นนิมิตโชคลาภ ให้มีความสุขความเจริญ เงินทองไหลมาเทมา
    
5.  ปล่อยนกปล่อยปลา เชื่อว่าเป็นการปล่อยสิ่งที่ไม่ดีออกไปให้มีแต่ความสุขความสบายในวันขึ้นปีใหม่ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นควรศึกษาการปล่อยสัตว์ให้ถูกสถานที่และถูกวิธีด้วย

ทั้งหมดเป็นแค่ส่วนหนึ่งในช่วงวันปีใหม่ไทยที่ครอบครัวจะได้อยู่พร้อมหน้ากันและทำกิจกรรมร่วมกัน เห็นได้ว่า วันสงกรานต์ไม่ใช่แค่เรื่องของความสนุก แต่ยังเป็นเทศกาลแห่งความรัก ความเคารพ และการเริ่มต้นใหม่อย่างมีความหมายอีกด้วย

"รดน้ำ ดำหัว" ผู้อาวุโสหรือผู้สูงอายุ ในเทศกาลสงกรานต์

"รดน้ำ ดำหัว" คือประเพณีสำคัญในช่วงเทศกาลสงกรานต์ โดยเฉพาะในภาคเหนือและภาคกลางของไทย มีความหมายถึงการแสดงความเคารพต่อผู้ใหญ่ เช่น พ่อแม่ ปู่ย่า ตายาย หรือครูบาอาจารย์ เพื่อขอขมา ขอพร และแสดงความกตัญญู

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงใหม่ อธิบายว่า "การรดน้ำดำหัว" หรือในวัฒนธรรมล้านนาเรียกว่า "การสระเกล้าดำหัว" นั้น มีความหมายโดยนัย คือ การขจัดสิ่งชั่วร้าย อัปมงคล ออกไปในช่วงเทศกาลปีใหม่ หรือการขอขมาอภัยต่อญาติผู้ใหญ่ หรือ ผู้มีพระคุณ เช่น พ่อแม่ ปู่ย่า ตายาย นอกจากความหมายทางจิตใจแล้ว ยังเป็นโอกาสในการเยี่ยมเยือน คนในครอบครัว ที่ไม่ได้เจอกันมาทั้งปี

"การรดน้ำดำหัว" มีอยู่ด้วยกัน 3 แบบ คือ การดำหัว (สระผม) ตนเอง การนำน้ำขมิ้นส้มป่อย (น้ำที่มีส่วนผสมของขมิ้นผงและส้มป่อยตากแห้ง ซึ่งคนล้านนามีความเชื่อว่าสามารถชำระล้างสิ่งอัปมงคลได้

แบบที่สอง "ดำหัวผู้น้อย" หรือ "ผู้อ่อนวัยกว่า" เช่น ลูก หลาน ภรรยา ผู้ที่มีวัยวุฒิสูงกว่าจะนำน้ำขมิ้นส้มป่อยมาประพรมหรือลูบศีรษะผู้น้อย หลังจากลูบศีรษะตนเองแล้ว

และแบบที่สาม คือ "ดำหัวผู้ใหญ่" บิดา มารดา ผู้ทรงคุณวุฒิ จะมีการเตรียมของ ดอกไม้ ธูปเทียน เพื่อนำไปขอขมาด้วย

ธรรมเนียมการรดน้ำดำหัวแบบคนล้านนานั้นจะแตกต่างออกไปจากคนภาคกลาง ที่นิยมนำน้ำมารดที่มือของผู้อาวุโส ซึ่งคนล้านนามองกว่าการรดน้ำที่มือนั้นเหมือนเป็นการรดน้ำศพ ดูอัปมงคลยิ่ง ธรรมเนียมคนล้านนา เมื่อผู้น้อยนำข้าวของสักการะพร้อมข้าวตอกดอกไม้มามอบให้แล้ว ผู้ใหญ่จะให้พร และนำน้ำขมิ้นส้มป่อยมาลูบศีรษะตนเอง แล้วค่อยพรมน้ำขมิ้นส้มป่อยด้วยช่อใบโกศลแก่ลูกหลานที่มาขอขมา ก็เป็นอันเสร็จพิธี

วิธีปฏิบัติแบบเรียบง่าย ในการ "รดน้ำ ดำหัว" ในวันสงกรานต์ 2568

1. เตรียมน้ำหอม หรือ น้ำอบไทย ใช้น้ำสะอาดผสมน้ำอบ น้ำปรุง หรือใส่กลีบดอกไม้หอม เช่น กุหลาบ มะลิ ดาวเรือง เพื่อเพิ่มความเป็นสิริมงคล

2. เตรียมพานหรือขันเงิน พร้อมผ้าเช็ดมือเล็ก ๆ ใช้ใส่เครื่องรดน้ำและของฝากเล็กน้อย เช่น ผ้าเช็ดตัว หรือของกินของใช้ตามความเหมาะสม

3. การรดน้ำ รินน้ำลงบนมือ พร้อมกล่าวคำขอขมาและขอพร เช่น ขออภัยในสิ่งที่ลูกหลานเคยล่วงเกิน และขอรับพรเพื่อความเป็นสิริมงคลในปีใหม่ไทยนี้

4. รับพร ผู้ใหญ่จะกล่าวให้พร เช่น ให้สุขภาพแข็งแรง อายุยืน มีความเจริญรุ่งเรือง

ประเพณี "รดน้ำดำหัว" สืบทอดต่อกันมา หลายต่อหลายรุ่น ไม่เพียงแค่การขอขมาญาติผู้ใหญ่ แต่ยังเชื่อว่าเป็นการล้างสิ่งไม่ดีออกจากชีวิต มรับสิ่งดี ที่กำลังจะเกิดขึ้นในปีใหม่ไทย ปีนี้ "สงกรานต์ 2568"


ที่มา: thaipbs.or.th/news/content/351147